ترمیستور یا سنسور دمایی کولرگازی چیست ؟

یکی از اجزای مهم در کولر گازی و یخچال فریزر ترمیستور یا سنسور دمایی کولر گازی است که تشخیص دما به وسیله آن انجام می شود. نام ترمیستور از کلمه  TERMAL به معنای حرارتی و  RESISTOR به معنای مقاومت مشتق گرفته شده است. امروزه ترمیستور ها به طور گسترده  با شکل های مختلف و کاربردهای مختلف  الکترونیکی ساخته می شود.

ترمیستورها برای اولین بار در سال 1833 توسط مایکل فارادی اختراع شد. اما سنسور های دمایی تجاری از سال 1930 تولید شده و مورد استفاده های گسترده ای در صنعت قرار گرفتند.

ترمیستور یا سنسور دمایی قطعات موجود در کولر گازی است که برد ‌ توسط آن ها از مقدار دمای هوای محیط یا دمای لوله‌ های مسی اواپراتور، کمپرسور و کندانسور مطلع می شود و با توجه به این اطلاعات، فرمان لازم برای راه‌ اندازی کمپرسور، قطع آن و… را صادر می‌کند. ساختار ترمیستور به گونه ای است که با تغییرات دمایی خود و محیط اطرافش ، تغییرات زیادی در مقاومت الکتریکی ان ها نیز ایجاد می شود و این تغییر مقاومت برای برد فرمان به معنی صدور دستور برای تغییر عملکرد کولر گازی است.

برای مثال روشن خاوش شدن کمپرسور ، روشن خاموش شدن پروانه و بلوور یا انجام عملیات دفراست تعبیر می شود. این ارتباط به‌ صورت دائم برقرار است. برد دائما ولتاژی را به ترمیستور ارسال و ولتاژ برگشتی آن را بررسی می کند و با محاسبه ولتاژ برگشتی توسط یک ولت متر از میزان دقیق دمای هوا مطلع می‌شود. همچنین از ترمیستور ها برای محدود کردن جریان ، محافظت جریان و عناصر گرمایشی استفاده می شود. ترمیستور ها نیمه هادی های غیر فعال و حساس به دما هستند.

انواع کولرهای گازی

• کولرهای گازی پنجره ای
• کولرهای گازی اسپلیت
• کولرهای گازی متحرک
• کولرهای گازی شبکه ای

انواع ترمیستور مورد استفاده در کولر گازی

در کولر گازی و اسپلیت عموما ترمیستور هایی با روکش شیشه ای و روکش مسی استفاده می شود .تمامی ترمیستورهایی که در وسایل خنک کننده استفاده می‌ شود از لحاظ مقاومت و عملکرد آن به دو مدل تقسیم بندی می شوند. ( ct204  )  و (   at 103 )   همچنین از لحاظ نوع استفاده نیز به دو گروه تقسیم بندی می شوند.

positive temperature coefficient = PTC   سنسور پایپ کولر گازی نوع فلزی یا لوله ای ترمیستور می باشد که با گرم کردن آن‌ مقاومتش زیاد می‌شود و با سرد کردن مقاومت آن‌ها کم می‌شود یعنی میزان مقاومت این حسگر با دما نسبت مستقیم دارد و نام دیگر آن سنسور لوله یا سنسور فلزی می باشد و بیشتر در فصل زمستان در مدار قرار می‌ گیرد.

NEGATIVE THERMALCOEFFICIENT = NTC   سنسور محیطی کولر گازی نوع اتاقی یا محیطی ترمیستور می باشد که با گرم کردن آن‌ها مقاومتش کم می‌شود و با سرد کردن مقاومت آن‌ها زیاد می‌شود که نام دیگر آن سنسور اتاقی می باشد. ترمیستوری که در برد های کولر گازی برای اندازه گیری دما استفاده می شود از نوع NTC   با ضریب حرارتی منفی است. این ترمیستور در 80 درصد سیستم های تهویه مطبوع وجود دارد.

سنسور دمایی شیشه ای (سنوسر دمای محیط)

ترمیستور شیشه ای برای تعیین دمای محیط استفاده می شود و در مقابل اواپراتور و در مجاورت هوای وارد شونده به داخل آن نصب شده است.

ترمیستور اواپراتور با روکش مسی (سنسور دمای اواپراتور)

این حسگر برای مشخص کردن دمای اواپراتور (پنل داخلی) و تعیین میزان سرمای آن مورد استفاده قرار می گیرد و برای تشخیص عملکرد درست و دقیق دستگاه کاربرد دارد.

ترمیستور کندانسور (برفک زدا) با روکش مسی

سنسور دمایی کندانسور برای مشخص کردن دمای این قطعه در حالت گرمایش مورد استفاده قرار می گیرد. ترمیستور کندانسور در حالت سرمایش صحت عملکرد دستگاه را تعیین می کند در نتیجه نیازی نیست که  دمای کندانسور بررسی شود. از این رو این حسگر در دستگاه هایی که فقط دارای حالت سرمایش هستند کاربرد ندارد. در حالت گرمایش دستگاه، کاربرد اواپراتور و کندانسور جا به جا می شود و ممکن است کندانسور یخ بزند از این رو سنسور دمایی کندانسور دمای زیاد کندانسور را کاهش می دهند و مانع یخ زدگی این قطعه می گردند. از این جهت با نام سنسور برفک زدا نیز شناخته می شود.

مزایا و معایب ترمیستورها

مزایا

• حساس به گرما
• حساسیت بالا
• پاسخ سریع
• سایز کوچک

معایب

• کالیبره نبودن
• کم بودن محدوده دمایی آن
• شکننده
• مشکلات نویز
• مقاومت بالا
• غیر خطی
• ناپایداری

تجهیزات مورد نیاز برای آزمایش ترمیستور کولر گازی

• ترمیستوری که قصد دارید آن را تست کنید
• هیتر یا گرم کننده
• دمنده خشک و یا هر نوع دستگاه گرمایشی مثل سشوار
• اهم متر

چگونه ترمیستور NTC کولرگازی را آزمایش کنیم؟

ترمیستور NTC کولرگازی، ترمیستوری است که با گرم کردن آن مقاومتش کاهش می یابد. برای آزمایش سنسور ها ابتدا باید آنها را از برد جدا کرده و مقاومت خود ترمیستور را به وسیله اهم متر اندازه گیری کنید. ترمیستور ممکن است 100Ω، 10KΩ ، 1KΩ ، 100KΩ  و غیره باشد. هر کدام از دستگاه ها با توجه به برد دستگاه خود جدول سنسور دمایی مشخص به خود را دارند. این جدول را می توانید در دفترچه راهنمای کولر گازی مشاهده کنید. قبل از اعمال گرما به ترمیستور ، مقدار مقاومت آن محیط باید بسیار نزدیک به مقدار مقاومت ترمیستور باشد. اگر اتاق شما گرم است احتمالا مقاومت آن 9.3KΩ  است و اگر اتاق سرد تری هستید این مقدار بیشتر است.

در روش اول مقدار مقاومت آن را توسط مولتی متر اندازه گیری می کنیم. اگر مقاومت آن نزدیک به مقاومت درج شده در دفترچه راهنمای ان باشد یعنی ترمیستور سالم است و اگر مقاومت ان تفاوت زیادی با مقاومت مندرج در دفترچه مذکور باشد ترمیستور خراب است و باید نسبت به تعمیر یا تعویض ان اقدام کرد.

در روش دوم هنگامی که ترمیستور را توسط یک هیتر یا دمنده خشک گرم می کنید مقاومت ان باید کاهش پیدا کند. اگر در ترمیستور NTC این اتفاق رخ داد یعنی ترمیستور سالم است و اگر خلاف این قاعده رفتار کرد یعنی ترمیستور خراب است و باید تعمیر یا تعویض شود.

چگونه ترمیستور PTC کولرگازی را آزمایش کنیم؟

ابتدا توسط یک اهم متر مقاومت  ترمیستور را اندازه گیری کنید. در دمای اتاق یا سردتر معمولا ترمیستور باید مقاومت پایین تری را اندازه گیری کند. سنسورهای لوله‌ای یا پایپ یا PTC معمولا در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد مقاومتی برابر با ۲۰۰KOHM دارند حال هنگامی که ترمیستور را توسط یک هیتر یا دمنده خشک گرم میکنید مقاومت ان باید افزایش پیدا کند. اگر از این قاعده پیروی کرد ترمیستور سالم است در غیر این صورت ترمیستور خراب است و باید تعویض شود.

علائم یک ترمیستور AC ضعیف یا خراب

ترمیستور AC یک نوع سنسور دمایی است که اصولا در سیستم های AC مدرن استفاده می شود. ترمیستور AC درجه حرارت را تشخیص می دهد و سیگنال مقاومت را به ماژول کنترل AC ارسال می کند بر این اساس تنظیمات اتوماتیک برای حفظ اتاق در دمای مناسب صورت می گیرد. این سنسور هم میتواند داخل اتاق و هم در زیر کاپوت ماشین یافت شود.

برای عملکرد  بهتر سیستم AC که به وسیله سیستم کامپیوتر کنترل میشود ضروری است تا ترمیستور AC اطلاعات های مربوط به درجه حرارت را بخواند و تفسیر کند. این فرآیند در بیشتر وسایل نقلیه مدرن مشاهده می شود. خرابی ترمیستور روی کل سیستم تاثیر می گذارد.

چگونه تشخیص دهیم که ترمیستور AC ضعیف یا خراب است؟

همانطور که اشاره شد ضعف یا خرابی ترمیستور AC بر روی عملکرد کل سیستم تاثیر می گذارد. در نتیجه هنگامی که دچار اختلال شود چند علامت از خود نشان می دهد.

هنگامی که تشخیص دهید دستگاه خاموش نمی شود، یا دمای محیط بیش از حد خنک یا بیش از حد گرم می شود، یا مصرف برق شما به یکباره و بدون هیچ دلیلی افزایش یافته که قبض برق به خوبی نشان دهنده این افزایش مصرف است، دلایلی بر خرابی این حسگر می باشد.

یکی از علامت های خرابی ترمیستور AC  این است که خنک کردن کولر گازی محدود است. هنگامی که ترمیستور خراب شود اطلاعات دقیقی به کامپیوتر منتقل نمی شود در نتیجه ماژول نمی تواند ترمیستور را فعال یا غیر فعال کند و در این صورت ترمیستور نمی تواند دمای دقیق را تشخیص دهد.

هنگامی که دمنده به درستی کار نمی کند میتواند یکی از دلایل خرابی ترمیستور کولرگازی باشد. معمولا بعضی از موتور های دمنده از ترمیستور سیگنال لازم برای عملکرد صحیح را دریافت می کنند. حال اگر ترمیستور سینگال درستی ارسال نکند عملکرد دمنده دچار اخلال می شود. از آنجایی که دمنده هوای خروجی از دریچه را به محیط بیرون منتقل می کند  هرگونه اخلالی در ترمیستور روی سیستم خنک کننده تاثیر دارد.

در این حالت توصیه می کنیم حتما با یکنمایندگی مجاز و یا  مرکز تخصصی تعمیرات سیستم های تهویه مطبوع تماس بگیرید و به هیچ عنوان برای تعمیر این قطعه خودتان اقدام نکنید.

مجتمع آموزش برق یکی از آموزشگاه های برتر کشور در زمینه آموزش تعمیرات کولر گازی و آموزش نصب کولر گازی محسوب می‌شود، شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر و صحبت با کارشناسان خبره مجموعه تماس حاصل فرمایید.