سیستم مالتی پلکس خودرو چیست؟

صنعت خودرو سازی یکی از بزرگ ترین صنایع جهان است که با گذشت زمان پیشرفت کرده است. یکی از پیشرفت های مربوط به صنعت خودرو مربوط به سیستم مالتی پلکس خودرو می باشد. سیستم مالتی پلکس خودرو در کشور ما برای اولین بار روی خودرو های پژو 206 نصب و امتحان شد و سپس بر روی خودرو های سمند، سورن و پارس مورد استفاده قرار گرفته است. در این مقاله ضمن آشنایی با سیستم مالتی پلکس خودرو و استاندارد های مربوطه، لزوم استفاده و نحوه کار سیستم مالتی پلکس خودرو مورد بررسی قرار می گیرد.

سیستم مالتی پلکس چیست؟

مالتی پلکس در معنای کلمه به صورت چند جزئی ترجمه می شود. سیستم مالتی پلکس خودرو اجزای مختلف خودرو را که به صورت مستقل کار می کنند را به هم متصل کرده و باعث یکپارچه شدن اجزا برای رسیدن به هدف خودرو که شامل روشن کردن خودرو و به حرکت در آمدن خودرو می شود.

در گذشته خودرو های فاقد سیستم مالتی پلکس برای اتصال قطعات برقی و کنترل آن ها از یک سیم مجزا و کنترلر جدا استفاده می شود. به عنوان نمونه برای روشن کردن لامپ ها، استفاده از راهنما، استفاده از بوق و برف پاک کن به یک جفت سیم مجزا نیاز دارد. مالتی پلکس خودرو باعث کاهش حجم سیم کشی و کم شدن تعداد اتصالات بکار رفته در سیم کشی برق ماشین می شود. به طوری که به جای استفاده از چندین سیم مختلف فقط از یک سیم برای ارتباط بین اجزا کمک می کند. به عنوان مثال روشن کردن چراغ ها از طریق انتقال یک دستور مخصوص به BSI و سپس اجرای فرمان توسط واحد الکترونیکی انجام می شود.

سیستم مالتی پلکس خودرو اولین بار توسط شرکت بوش آلمانی در اواخر دهه 1980 معرفی شد و با گذشت زمان به یکی از پر کاربرد ترین سیستم ها در خودرو تبدیل شد. به طوری که از آغاز تولید پژو 206 سیستم مالتی پلکس در آن به کار گرفته شده و سپس در خودرو هایی مانند سورت، سمند و پارس نیز مورد استفاده قرار گرفت.

استفاده از سیستم مالتی پلکس باعث تسهیل فرآیند تولید و هم چنین عیب یابی و خدمات پس از فروش می شود و امنیت و رفاه راننده و سرنشنیان را تامین می کند.

استاندارد های سیستم مالتی پلکس

استاندارد های مخصوص سیستم مالتی پلکس خودرو توسط کشور های مختلفی برای کارکرد این سیستم ها ارائه شده است که از معروف ترین این استاندارد ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استاندارد Can
• استاندارد Van
• استاندارد j1850
• استاندارد proprietary
• استاندارد Absus

استاندارد Can

استاندارد Can اوایل دهه 80 میلادی توسط کشور آلمان و شرکت بوش برای اولین بار ساخته شده و در خودرو های بنز، بی ام و، فیات و ولو کاربرد دارد.

استاندارد Van

استاندارد Van در سال های 1985 تا 1986 توسط کشور فرانسه ساخته شده و بر روی محصولات رنو و پژو مورد استفاده قرار گرفت.

استاندارد j1850

این استاندارد که توسط کشور آمریکا ساخته شده است بر روی محصولات تولیدی کرایسلر فورد و جی ام کاربرد دارد.

استاندارد proprietary

استاندارد proprietary توسط کشور ژاپن به بازار عرضه شد و بر روی محصولات تولید این کشور مورد استفاده قرار می گیرد.

استاندارد Absus

این استاندارد تولیدی کشور آلمان می باشد و بر روی محصولات گروه فولکس واگن اجرا می شود.

با وجود کاربرد هر یک از استاندارد ها بر روی محصول مربوطه، استاندارد Can نسبت به سایر استاندارد ها موفق تر عمل کرده و بسیاری از کارخانه های خودرو سازی از استاندارد Can بر روی خودرو های خود استفاده می کنند.

ECU چیست؟

ECU یک واحد کنترل الکترونیکی می باشد که از مجموعه ای از سخت افزار ها و نرم افزار ها در جهت پایش (Monitoring)، تنظیم (Regulation) و کنترل (Control) خودرو کاربرد دارد.

ECU که مخفف Electronic Control Unit می باشد اطلاعات و داده های لازم را به وسیله سنسور ها از محیط بیرون دریافت کرده و پس از پردازش اطلاعات، دستورات لازم را به عملگر ها منتقل می کند. در ادامه عملگر ها طبق فرمان های دریافتی از سمت واحد کنترل ECU وظایف مکانیکی، هیدرولیکی و برقی را انجام می دهند.

BSI چیست؟

سیستم BSI که مخفف Built in System Interface است یکی از اجزای اصلی سیستم مالتی پلکس خودرو می باشد.BSI  در واقع به عنوان سرور شبکه، وظیفه ارتباط بین اجزای الکتریکی متفاوت خودرو را بر عهده داشته و اعمال فرمان های دریافتی را بر عهده دارد. BSI به عنوان گذرگاهی بین Bus های مختلف شبکه، اطلاعات را بین ECU فرستنده و گیرنده منتقل می کند. هم چنین وظیفه فعال سازی سیستم VAN و کنترل برق اصلی سیستم شبکه بر عهده BSI می باشد. به طوری که در هنگام عیب یابی ECU های خودرو، BSI نقش واسطه را ایفا می کند.

به منظور تغییر در تنظیمات BSI باید به نمایندگی های ایران خودرو و تعمیرگاه های مجهز مراجعه کرد و با استفاده از دستگاه عیب یاب یا همان دیاگ تنظیمات سیستم BSI را تغییر داد.

لزوم استفاده از سیستم مالتی پلکس

در ابتدای صنعت خودرو سازی، خودرو ها از سیستم های ساده برخوردار بوده و سیستم سیم کشی خودرو محدود به سیم کشی موتور خودرو، لامپ ها، استارت و برف پاک کن بود. با پیشرفت صنعت خودرو و افزایش گزینه های خودرو تعداد سیم کشی ها رفته رفته افزایش یافت.

افزایش سیم کشی خودرو باعث صرف زمان و هزینه بیشتر در تولید خودرو شده و هم چنین بالا رفتن وزن خودرو می شود. به همین ترتیب میزان سوخت مصرفی خودرو با افزایش چشمگیری همراه بوده که موجب فرسایش سریع قطعات خودرو می شود. از طرف دیگر کار تعمیرکاران پیچیدگی بالایی پیدا کرده و نیاز به صرف زمان بیشتر برای تعمیر خودرو می باشد.

با اختراع سیستم مالتی پلکس خودرو توسط شرکت بوش آلمانی تحولی اساسی در سیستم سیم کشی و برق رسانی خودرو ایجاد شد. به طوری که تا کنون در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته است.

لزوم استفاده از سیستم مالتی پلکس خودرو عبارتند از:

• تعداد زیاد قطعات الکترونیکی در خودرو
• افزایش تعداد اتصالات بین ECU و سایر قطعات خودرو
• ساده سازی سیستم سیم کشی خودرو
• کاهش تعداد سیم های خودرو
• بالا رفتن امنیت و آسایش در خودرو
• افزایش طول عمر قطعات به کار رفته در خودرو
• تغییر در روش های عیب یابی خودرو
• ساده سازی تعمیر اجزای داخلی خودرو

نحوه کار سیستم مالتی پلکس

درخودرو های قدیمی، به منظور انتقال اطلاعات سنسور ها و دستورات ECU سیم کشی های مستقلی برای هر یک از سنسور ها در نظر گرفته می شد. در سیستم مالتی پلکس خودرو، دستورات ECU و اطلاعات سنسور ها از طریق یک سیم که میان اجزا و سرور شبکه قرار گرفته است، به صورت دیجیتالی به BSI منتقل می شود. داده و اطلاعات دریافت شده در BSI مورد پردازش قرار گرفته و پس از کنترل آن ها به قطعه مربوطه فرستاده می شود و قطعه مورد نظر دستور دریافتی را انجام می دهد.

مزایای استفاده از سیستم مالتی پلکس

استفاده از سیستم مالتی پلکس خودرو سبب کاهش حجم سیم کشی خودرو و در نتیجه آسان تر شدن روند تعمیرات خودرو می باشد. مزایای استفاده از سیستم مالتی پلکس خودرو عبارتند از:

• کاهش پیچیدگی سیم کشی خودرو
• کم شدن میزان اتصالات
• بهبود عیب یابی و تعمیر خودرو
• تسریع روند تولید و تعمیر خودرو
• کاهش وزن خودرو
• کاهش مصرف سوخت خودرو
• کم شدن هزینه تعمیر و نگهداری خودرو
• افزایش طول عمر قطعات به کار رفته در خودرو
• حفاظت از سیم ها در مقابل اتصال کوتاه
• افزایش ضریب اطمینان و کیفیت خودرو
• رفاه و ایمنی بیشتر راننده و سرنشینان خودرو

آنچه که خواندید تحت “عنوان سیستم مالتی پلکس چیست؟” حاصل تلاش تیم تحقیق و تحریریه مجتمع آموزشی برق بود. مجتمع آموزشی برق برگزار کننده دوره های تخصصی باتری سازی و آموزش مکانیک خودرو از جمله دوره آموزش صافکاری ، آموزش نقاشی خودرو ، آموزش ریمپ ایسیو و … میباشد. جهت دریافت اطلاعات بیشتر درباره دوره های آموزشی با تلفن های آموزشگاه تماس بگیرید.